در آخرین روزهای خرداد ماه بیمه مرکزی بخشنامه‌ای را ابلاغ کرد که بر اساس آن «از تاریخ ۱۴۰۰/۰۴/۰۱ هرگونه همکاری مستقیم و غیرمستقیم شرکتهای بیمه و شبکه فروش با بازاریان بیمه ای برخط (استارت آپ‌ها) فاقد مجوز از بیمه مرکزی در کلیه رشته های بیمه ای ممنوع بوده و در صورت عدم رعایت مراتب و مشاهده نام شرکت های بیمه در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مربوطه، برخوردهای نظارتی لازم وفق مفاد ماده ۲۶ آیین نامه شماره ۷۵ شورایعالی در دستور کار بیمه مرکزی قرار خواهد گرفت.» این خبر در میان فعالان بیمه به ویژه استارت‌آپ‌های بیمه‌ای بازتاب بسیار و واکنش‌های متعددی در پی داشت. در خصوص این بخشنامه و حواشی آن با عباس خسروجردی، مدیرکل نظارت بر بیمه‌های غیر زندگی بیمه مرکزی گفت و گو کردیم تا با رویکرد بیمه مرکزی در این تصمیم‌گیری جنجالی بیشتر آشنا شویم.
- رویکرد بیمه مرکزی در ابلاغ بخشنامه اخیر در خصوص فعالیت استارت‌آپ‌های بیمه‌ای چه بود؟
برای پاسخ به این سوال، ارائه مقدمه‌ای در خصوص فرایند تکوین و شکل گیری این بخشنامه ضروری است. بیمه مرکزی ج.ا.ایران در راستای هدایت و حمایت از استارت آپ های بیمه ای ( با وجود اعتراضات گسترده سایر فعالین غیر برخط شبکه ارائه خدمات بیمه ای- اعم از نمایندگان بیمه و کارگزاران رسمی بیمه)، طی بخشنامه مورخ ۱۳۹۶/۰۸/۲۷ فعالیت استارت آپ های بیمه ای را صرفاً به عنوان بازاریاب برخط به رسمیت شناخت و وفق ضوابط ابلاغی مورد اشاره، آنها می بایست مجوزهای لازم را از نهادهای ذی صلاح (وزارتخانه های صنعت، معدن، تجارت و فرهنگ و ارشاد اسلامی) اخذ نمایند و حسب مورد نسخه ای از قراردادهای همکاری با نمایندگان و کارگزاران بیمه را به شرکت های بیمه و بیمه مرکزی ج.ا.ایران ارسال نمایند. علاوه بر این، در این ضوابط بر موضوع بازاریابی برخط ( نه فروش بیمه نامه برخط) توسط بازاریابان برخط تاکید شده است. در این راستا و به منظور کنترل و نظارت‌های لازم بر نحوه فعالیت بازاریابان برخط، پنل نظارتی مربوطه از طریق مرکز توسعه الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت عملیاتی و دسترسی به آن توسط بیمه مرکزی ج.ا.ایران فراهم گردید.
بیمه مرکزی ج.ا.ایران، به رغم موانع و محدودیت های قانونی موجود، با تصویب و ابلاغ آیین نامه مکمل کارگزاری رسمی بیمه مستقیم (آیین نامه شماره ۹۲/۲، شورای عالی بیمه) گام بلندی در جهت توسعه و فعالیت رسمی آنها به عنوان کارگزاران بیمه برخط برداشت.
بر اساس مفاد آیین نامه موصوف، حداقل سابقه کار مورد نیاز برای متقاضیان تاسیس شرکت کارگزاری بیمه برخط از 5 سال به 3 سال کاهش یافت و الزام وجود عضو بیمه ای در هیئت مدیره شرکت های کارگزاری برخط نیز حذف گردید، که این امر بیانگر رویکرد تعاملی و حمایتی بیمه مرکزی ج.ا.ایران از استارت آپ های بیمه ای در بازار بیمه کشور می باشد. افزون بر این، طی فراخوان به عمل آمده، اعلام شد که متقاضیان اخذ پروانه فعالیت کارگزاری بیمه برخط، درخواست های خود را به بیمه مرکزی ج.ا.ایران ارسال نمایند.
ضمناً مطابق مفاد ماده ۷ دستورالعمل اجرایی ماده ۵۱ آیین نامه مکمل کارگزاری رسمی بیمه مستقیم(شماره ۹۲/۲، مصوب شورای عالی بیمه)، انجام فعالیت های آنلاین بیمه ای، بدون اخذ پروانه فعالیت از بیمه مرکزی ممنوع گردیده است. افزون بر این، موسسات بیمه و نمایندگان آنها موظف شدند در صورت تمایل به استفاده از خدمات بیمه ای برخط، صرفاً با کارگزاران بیمه برخط که از بیمه مرکزی ج.ا.ایران پروانه فعالیت اخذ نموده باشند، همکاری نمایند. لازم به ذکر است، وفق مفاد ماده ۷ دستور العمل اجرایی آیین نامه کارگزاری رسمی بیمه، از ابتدای سال ۱۳۹۹ قبول بیمه بصورت برخط (آنلاین) توسط موسسات بیمه از هر شخص فاقد پروانه کارگزاری بیمه برخط ممنوع بوده است و اشخاصی که قبل از ابلاغ این دستورالعمل فعالیت های بیمه ای برخط انجام می دادند، موظف شدند تا تاریخ مذکور وضعیت خود را با مفاد آیین نامه ذیربط و مقررات مربوطه تطبیق دهند.
در ادامه با توجه به محدودیت ها و پیامدهای ناشی از شیوع ویروس کرونا در کشور، در راستای حمایت از فعالیت استارت آپهای بیمه ای، بیمه مرکزی ج.ا.ایران مهلت زمانی لازم برای اخذ مجوز رسمی فعالیت کارگزاری های بیمه برخط را تا ابتدای تیرماه سال جاری نیز تمدید و مساعدت های لازم توسط بیمه مرکزی صورت پذیرفت و موضوع فوق طی جلسات حضوری و مکاتبات به عمل آمده به اطلاع استارت آپ های بیمه ای فعال رسید.
با عنایت به فرصت های اعطایی و تمهیدات اندیشیده شده توسط بیمه مرکزی و در راستای توسعه و حمایت از فعالیت های استارت آپ های بیمه ای، با تقاضای برخی از متقاضیان تاسیس کارگزاری بیمه برخط موافقت به عمل آورده و پروانه فعالیت رسمی به ۹ کارگزار رسمی بیمه برخط اعطاء نموده است و آنها هم اکنون به ارائه خدمات بیمه ای می پردازند؛ و تعداد ۹ شرکت نیز در شرف ثبت و اخذ پروانه می باشند که در بخشنامه اخیر بیمه مرکزی، موافقت با همکاری شرکتهای بیمه و شبکه فروش با آنان نیز به کلیه فعالان صنعت بیمه ابلاغ نموده است.
بنابراین در بخشنامه اخیرالذکر بیمه مرکزی از فعالیت استارت آپ های مجاز حمایت شده و فعالیت استارت آپ های فاقد مجوز ممنوع اعلام گردیده است. علاوه بر این بر عدم ارائه تخفیفات غیرمجاز توسط شرکت های بیمه در رشته بیمه شخص ثالث، حوادث راننده و مازاد مالی ثالث که دارای شرایط و مقررات مصوب هستند، تاکید گردیده است.
- با توجه به اینکه بسیاری از کارشناسان و پیشکسوتان صنعت بیمه معتقدند استارتآپها با چابکی و خلاقیت خود می‌توانند در کنار شرکتهای بیمه، نه به عنوان رقیب بلکه یک همراه در مسیر تحول دیجیتال حرکت کنند، این بخشنامه از دیدگاه شما چه تاثیری بر روند فعالیت این استارتآپها خواهد داشت؟
شکی نیست که استارت آپ ها با تمرکز بر فعالیت های نوآورانه می توانند مسیر تحول دیجیتال را سرعت بخشی کنند. بخشنامه اخیر بیمه مرکزی ج.ا.ایران نیز با هدف حمایت از استارت آپ های دارای مجوز فعالیت و ایجاد فضای فعالیت قانونی فعالان اقتصادی تدوین شده است. بر اساس ماده ۶۶ قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری، عرضه کنندگان بیمه (شامل موسسات بیمه، نمایندگان و کارگزاران ـ دلالان رسمی ـ ) تعیین شده است. بنابراین باتوجه به اینکه قوانین روشنی برای فعالیت عرضه کنندگان بیمه تعیین شده است؛ فعالیت های آنان نیز در چارچوب مشخصی ساماندهی شده است. این چارچوب منعطف بوده و با اعمال تغییرات جزئی، امکان فعالیت استارت آپ ها را نیز فراهم کرده است و کلیه استارت آپ های دارای مجوز در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه می توانند در مسیر ایجاد تحولات دیجیتال و فعالیت های نوآورانه فعالیت کنند.
- اگر شما صاحب یک استارت‌آپ بودید چه رفتار، حمایت و برخوردی از نهاد ناظر بر حوزه فعالیت خود انتظار داشتید؟
مسلماً حمایت نهاد ناظر از کسب و کارهای نوپا می‌تواند تاثیرات مثبتی در رشد و فعالیت فعالان این بخش داشته باشد. نظارت بر اکوسیستم صنعت بیمه و جلوگیری از رقابت‌های ناسالم یکی از انتظارات اصلی بازیگران صنعت بیمه است. در کنار این موضوع، تسهیل شرایط فعالیت در فضای سالم بیمه‌ای؛ و نظارت بر رعایت قوانین و مقررات توسط کلیه بازیگران این صنعت ـ بدون ایجاد تبعیض و تسهیلاتی برای گروههای خاص ـ مورد انتظار است.
- این بخشنامه تا چه حد می‌تواند مانع تخلفات در حوزه بیمه شود؟ و تا چه میزان در دلسردی اکوسیستم استارت‌آپی نقش خواهد داشت؟
یکی از ابزارهای نظارتی بیمه مرکزی ج.ا.ایران صدور بخشنامه و نظارت بر حسن اجرای آنهاست. بخشنامه اخیر بیمه مرکزی موضوعی را فراتر از قانون اعلام نکرده و بر رعایت قوانین و مقررات موجود تاکید کرده و در گامهای بعدی بر حسن اجرای آن نیز نظارت خواهد کرد. استقبال شرکت های استارت آپ دارای مجوز از بخشنامه مذکور نیز طی مکاتباتی با بیمه مرکزی صورت گرفت، بیانگر دلگرمی آنها به فعالیت در صنعت بیمه بوده است.
- آیا راه دیگری جز ممانعت از همکاری شرکت‌ها، برای برخورد با متخلفین وجود نداشت؟
همان گونه که قبلاً هم توضیح داده شد، فرصت های کافی برای اخذ مجوز فعالیت و رعایت قوانین و مقررات به فعالان اقتصادی این حوزه داده شد. علاوه بر این عرضه‌کنندگان بیمه نیز در قانون مشخص شده‌اند و وضعیت ارائه تخفیفات در رشته بیمه شخص ثالث نیز مشخص شده است. بنابراین بیمه مرکزی در راستای تنظیم، تعمیم و هدایت امر بیمه مجاز به استفاده از ابزارهای نظارتی مقتضی است که ممانعت از همکاری شرکت های بیمه با اشخاص حقیقی و حقوقی، یکی از این موارد است.