سومین سال سمینار دو روزه «بیمه‌های دیجیتال منطقه منا» بعد از کرونا در دبی با حضور کشورهای حاشیه خلیج فارس، عربستان، مصر، ترکیه، هند و نمایندگانی از ایران در آذر ماه سال جاری برگزار شد. نمایندگان بیمه «سامان» در هر سه دوره این سمینار چهار بخشی حضور داشتند. سال گذشته «شیما آرا»، قائم‌مقام بیمه سامان با دبیری پنلی با محوریت نوآوری‌های تکنولوژی در ارزیابی ریسک در این همایش حضور داشت. امسال فعال‌تر از سال گذشته با ارائه دو پنل «از انتقال ریسک تا پیشگیری ریسک» متمرکز بر حافظت و پیشگیری از ریسک و «تکنولوژی‌های به کار رفته در پرداخت خسارت بیمه‌های درمان» از نقش تکنولوژی و هوش مصنوعی در بیمه‌های درمان گفت. همچنین «حمزه پوراصغریان»، مدیر برنامه‌ریزی استراتژیک بیمه سامان در سخنرانی با عنوان «چگونه به بهترین شکل از دیتا استفاده کنیم: داستان تحول داده‌ای بیمه سامان» درباره مسیر تحول دیجیتال بیمه سامان و از اهمیت دموکراتیزه شدن داده در کسبوکارهای بیمه‌ای گفت. به گفته نمایندگان ایران در این همایش، تمرکز حاضران در این مراسم دو روزه بر اهمیت استفاده از داده در صنعت بیمه بود و چالش‌های رگولاتوری بوده است.
به گزارش اینشورتک، در شرایط ناعادلانه تحریم، حضور در سمینارها و همایش‌های بین‌المللی فرصت خوبی برای ارتباط با کشورهای خارجی و تبادل دانش است. این فرصت تا امروز سه بار برای بیمه سامان پیش آمده و نمایندگانش ضمن آشنایی با فضای این دست مراسم‌ها، فرصتی برای آشنایی با تکنولوژی‌های تازه در صنایع بیمه و کسبوکارهای مرتبط در منطقه منا را به دست آورده و خودشان را همتایان خارجی شناسانده‌اند. دستاورد سه سال حضور در سمینار بیمه‌های دیجیتال منطقه منا برای بیمه سامان به گفته «شیما آرا»، قائم‌مقام بیمه سامان و «حمزه پوراصغریان»، مدیر برنامه‌ریزی استراتژیک دعوت رسمی برگزارکنندگان این مراسم از آنها برای ارائه دو پنل و یک سخنرانی بوده و دعوت از بیمه مرکزی و بیمه سامان و تقاضای اسپانسرشیپی و کاندید دریافت جایزه شدن همگی به خودی خود نشان می‌دهد که حضور بیمه‌های ایرانی منجر به شناخته شدن آنها در سطح بین‌المللی شده و این خبر خوبی برای بازیگران صنعت بیمه ایران است.
*صنعت بیمه ایران در پنج کشور اول منطقه
به گفته قائم‌مقام بیمه سامان خلاف تصور بسیاری ایران چندان از کشورهای منطقه منا و همتایان خارجی خود عقب‌تر نیست و ادبیات تخصصی رایج در ایران با آنچه امروز در جهان درباره بیمه مورد استفاده است، همخوانی قابل ملاحظه‌ای دارد. او با تاکید بر اینکه بسیاری از شرکت‌های اروپایی که در کشور امارات شعبه دارند نیز در این همایش حضور داشتند، می‌گوید: «ایران در زمینه دانشی همپای شرکت‌های خارجی در حال حرکت است و چندان از همتایانش در سطح بین‌المللی عقب نیست.»
«حمزه پوراصغریان»، مدیر برنامه‌ریزی استراتژیک هم در این باره می‌گوید: «شباهت اینکه شرکت های بیمه در منطقه منا نیز همگی در لبه تکنولوژی نیستند. برخی خوب جلو رفته‌اند مانند Qatar Insurance Company ولی اغلب آنها در سعی و خطا هستند. شاید مهمترین تفاوت، توان مالی شرکت‌های بیمه منطقه منا با کشورمان باشد. توان مالی این شرکت‌ها امکان سرمایه‌گذاری بر آزمون و خطا و توسعه تکنولوژی را برایشان فراهم کرده البته در قیاس با آمریکای شمالی و اروپا، سهم هزینه کرد روی توسعه تکنولوژی در منا پایین‌تر است. شرایط اقتصادی کشور شامل رقابت بخش دولتی با بخش خصوصی، اقتصاد دستوری و نیز شرایط تحمیلی تحریم، منجر به ضعف مالی اغلب صنایع کشورمان شده و صنعت بیمه ما نیز مستثنی نیست. همتایان ما انتظار داشتند با توجه به جمعیت ۸۵ میلیون نفری ایران، بازار بیمه بسیار بزرگتری در قیاس با کشورهای کوچک خلیج فارس با جمعیت‌های ۳ تا ۹ میلیون نفر داشته باشیم. به خصوص وقتی تعداد بیمه نامه و بیمه شده و ضریب نفوذ بیمه را می‌شنیدند. طبیعتا نوآوری باز نسبت به نوآوری بسته عملکرد بالاتری دارد که با توجه به این شرایط اقتصادی، برای کشورمان استفاده از نوآوری‌های بین‌المللی با قیمت‌گذاری دلاری دشوار می‌نماید.»
قائم‌مقام بیمه سامان همچنین به موضوع ارزیابی ریسک اشاره و اضافه می‌کند: «با اینکه کشورهایی مثل امارات و عربستان در موضوع استفاده از تکنولوژی کشف تقلب تخلف، سیستم‌های خیلی خوبی دارند اما آنها هم مثل ما دغدغه اصلیشان بیمه نامه‌های اتومبیل و درمان است. همچنین بسیار از کنترل ریسک بیمه‌نامه‌های شخص‌محور و راننده‌محور می‌گفتند که در ایران هم بیمه سامان سال‌هاست روی این موضوع تمرکز کرده و اختلاف فضا در این زمینه وجود ندارد..»
آنطور که آرا می‌گوید در حوزه بیمه‌های درمان و موضوع کشف تقلب و تخلف کار‌های خوبی انجام شده اما کشورهایی مثل ترکیه چندان از ما در این زمینه پیشرفته‌تر نبودند. همچنین بیمه‌گزاران و کارگزارانی از مصر در همایش حضور داشتند که در موضوع ضریب نفوذ بیمه از ما عقب‌تر بودند.
هر چند آنطور که آرا تاکید می‌کند اختلاف قابل توجهی در فضای دانشی بین شرکت‌های ایرانی با نمونه‌های خارجی وجود نداشته اما او منصفانه می‌گوید:«بسیاری از شرکت‌های مستقر در امارات با شعبه‌هایی از شرکت‌های اروپایی داده‌محور هستند. آنها در زمینه استفاده از داده از ما بهتر و پیشرفته‌تر بودند. به‌علاوه با وجود اینکه ما دانش استفاده از داده را داریم، در زمینه اجرا خیلی از آنها عقب‌تریم. بسیاری از شرکت‌های داخلی هنوز نتوانسته‌اند از سیستم‌های داده‌محور بدون اختلال رونمایی کنند. در حالی که همتایاین خارجی در بخش‌های نرم افزاری توانسته بودند که نرمافزارهای قوی ساخته و به بازار ارائه کنند.»
پوراصغریان هم در ادامه درباره توانایی فنی حاضران این سمینار در ساخت نرم‌افزار و نوآوری‌ها می‌گوید: «پررنگ‌ترین موضوع این بود که هم امارات و هم خود این کنفرانس، در محاصره هندی‌ها بود. ویژگی هندی‌ها، تسلط بسیار خوب در حوزه IT در همه صنایع است که بیمه هم استثنا نبود. قریب به اتفاق اینشورتک‌هایی که دیدم، هندی بودند. یک مورد اسرائیلی و یک مورد اگر اشتباه نکنم سنگاپوری بودند. که همین دو مورد هم نماینده منطقه‌ای خاورمیانه آنها هندی بود. اینشورتک‌ها محصولات متنوعی در سه حوزه underwriting، claims و distribution عرضه کردند. بعضا به صورت بسیار تخصصی مانند شناسایی تقلب در رسیدگی به خسارات اتومبیل یا درمان. و بعضا به صورت عام‌تر در قالب یک هسته بیمه‌گری ماژولار با قابلیت حذف و اضافه ماژول‌ها در آینده. موضوعات آشنای قدیمی همچنان موضوع روز بود، مانند اتوماسیون و یکپارچگی فرآیندها. موضوعات جدید نیز مبتنی بر داده و یادگیری ماشین مانند کشف تقلبات و نرخ‌دهی شخصی‌سازی شده، ارائه شده بود.»
قائم‌مقام بیمه سامان هم با اشاره چالش‌های قانون‌گذاری در حوزه بیمه می‌گوید:«موضوع قانون‌گذاری در همه منطقه منا یک مسئله جدی است و همه کشورها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به این ترتیب من گمان می‌کنم که در یک رده‌بندی عادلانه ایران از نظر دغدغه‌های مشابه و متفاوت به طور کلی در این منطقه بین کشورهای چهارم و پنجم قرار دارد.»
*داده، حرف اول را در صنعت بیمه بین‌الملل می‌زند
او می‌گوید که تمرکز اصلی همایش بر نقش داده در صنعت بیمه بود: «اینکه داده چقدر در صنعت بیمه مهم است و بیگ دیتا چه نقشی در صنعت بایزی می‌کند و چطور باید از آن استفاده شود. همچنین اینکه چه اقداماتی باید انجام شود که عملیات بیمه بهره‌وری بیشتری داشته باشد و ریسک بهتر کنترل شود در نهایت رضایت مشتری افزایش پیدا کند. همچنین موضوع استفاده از تکنولوژی‌هایی مثل ماشین لرنینگ و تغییراتی که در فرایندهای بیمه ایجاد می‌کنند چه تاثیراتی در رشته‌های مختلف از جمله رشته درمان دارند.» به گفته آرا، در موضوع داده کشورهای خارج از ایران دغدغه داده‌ی تمیز ندارند: «برای سایر کشورها نرمافزارهای واسط برای صدور بیمه‌نامه، پرداخت خسارت و سرویس‌های شبکه فروش -که ما هم اینجا مشابهش را داریم- دغدغه دیتای تمیز وجود ندارد. در حالی که در ایران یکی از دغدغه‌های اصلی ما برای سرویس‌ها و نرم افزارهای واسطه این است که داده تمیزی که از شرکت بیمه استخراج شود و تبدیل به هوش مصنوعی شود، هنوز وجود ندارد. یکی از دلایلی اصلی هم این است که ما هیچ وقت فکر نمی‌کردیم روزی داده آنقدر مهم شود که آن را مرتب و برایش برنامه‌ریزی کنیم. امروز اما بیشتر شرکت‌ها به این نتیجه رسیدند که باید روی داده کار کنند و تلاش می‌کنند که دیتا را تمیز کرده و به واسطه این کار ارتباط خوبی با استارت‌آپ‌ها ایجاد کنند. در مقابل به گفته حاضران این سمینار اکثر قریب به اتفاق کسبوکارها به راحتی به API دسترسی پیدا می‌کنند و برای ارتباط با دیتابیس مشکلی ندارند در نتیجه می‌توانند خروجی تمیزتری از ما ارائه دهند.»
*چگونه به بهترین شکل از دیتا استفاده کنیم؟
حمزه پوراصغریان هم که دز این سمینار داستان تحول داده‌ای بیمه سامان را در قالب یک سخنرانی با عنوان «چگونه به بهترین شکل از دیتا استفاده کنیم: » گفت. به گفته او یکی از نکاتی که در سمینارهای بیمه دیجیتال بین‌المللی مورد تاکید مشاوران، رهبران و ارائه‌دهندگان راهکارهای دیجیتال است، محدودیت‌های سیستم‌های میراثی یا لگاسی است که به زعم آنها مانع توسعه تکنولوژی‌های جدید می‌شود اما الزاماً چنین نیست: «سیستم لگاسی شامل زیرساخت نرم‌افزاری، سخت‌افزاری، امنیت و نیز داده‌ها از جمله دیتابیس‌ها و دیتاپلتفرم‌ها می‌شود و محدودیت‌هایش صرفاً تکنولوژیک نیست.» او توضیح می‌دهد که بر اساس مدل کاپلان و نورتن در حوزه استراتژی، سرمایه نامشهود شامل سه حوزه سرمایه اطلاعاتی، سرمایه انسانی و سرمایه سازمانی در‌هم‌تنیده‌اند و به تنهایی نمی‌توانند خلق ارزش کنند: «متخصصین حوزه IT که از خارج صنعت بیمه به آن وارد می‌شوند، تلاش می‌کنند آنچه در جای دیگر آموخته‌اند را در صنعت بیمه به کار گیرند. وقتی کار آنچنان که می‌خواهند پیش نمی‌رود، انگشت اتهام را به سوی سیستم‌های لگاسی می‌گیرند اما بسیاری از محدودیت‌هایی که برای لگاسی IT ذکر می‌شود، در واقع محدودیت‌های سرمایه انسانی و سرمایه سازمانی است. وقتی مهارت‌های نیروی انسانی یک شرکت بیمه بر اساس استفاده از سیستم لگاسی تثبیت شده، بدیهی است که محدودیت‌های ذهنی در جهت استفاده از تکنولوژی جدید به وجود می‌آید.» به گفته او برخی محدودیت‌ها ناشی از ساختار صنعت بیمه است:«نماینده و شرکت بیمه در هیچ کجای دنیا، داده‌های مشتریان را به طور کامل و شفاف در اختیار یکدیگر نمی‌گذارند. به طور مثال وقتی اوبر می‌خواست با تکنولوژی، صنعت تاکسی را بر هم بزند، نیازی نداشت به رانندگان تاکسی یا آزانس‌ها کد زدن و توسعه نرم‌افزار بیاموزد. بلکه گروهی از آنها را به راحتی کنار گذاشت و از خارج صنعت، عده‌ای برنامه‌نویس استخدام کرد. آمازون نیز برای بر هم زدن صنعت خرده‌فروشی، از برنامه‌نویس‌ها استفاده کرد نه از مغازه‌دارها. وقتی ساختار صنعت و شرکت‌های بیمه به نحوی تنظیم شده که مدیران و رهبران صنعت بیمه از میان افراد باسابقه همین صنعت انتخاب می‌شوند، امکان اینکه یک نیروی IT در جایگاه رهبری و جهت‌دهی این صنعت بنشیند فراهم نیست. بنابراین، گله از سیستم لگاسی IT کافیست اما شرکت‌های بیمه برای تحول دیجیتال نیازمند پذیرش محدودیت‌ها و یافتن فرصت‌های توسعه هستند.»
آنطور که پوراصغریان می‌گوید مسیری که بیمه سامان با حدود ۲۰ سال سابقه تلاش داشته دنبال کند به طور خلاصه، تحول همزمان و در هم تنیده تکنولوژی، نیروی انسانی و ساختارها و مدل‌های کسب‌و‌کار بوده و چالش‌های متنوعی در این مسیر بر سر راه شرکت بوده که عبور از آنها ساده نبوده است. مسیری که در حوزه داده نیز بیمه سامان را به دنبال دموکراتیزه کردن داده کشانده است. به عبارت دیگر، با تهیه زیرساخت داده‌ای مناسب و توسعه توانمندی‌های نیروی انسانی، امکان استفاده همه جانبه از داده‌های یکپارچه را برای همه پرسنل فراهم کرده است.
*پیشگیری از ریسک به جای مدیریت آن
طی کردن مسیر دموکراتیزه کردن داده‌ها، بیمه سامان را به جایی کشانده که قائم‌مقام بیمه سامان می‌گوید که حالا به جای انتقال ریسک به دنبال این هستند که کاری کنند که ریسک اتفاق نیفتد. او درباره پنلی که با عنوان «انتقال ریسک تا پیشگیری ریسک» متمرکز بر حافظت و پیشگیری از ریسک در سمینار دبی داشته است، می‌گوید: «بهتر است شرکت های بیمه بر محافظت از ریسک تمرکز کنند تا اینکه ریسک را انتقال دهند. همچنین اینکه چه تکنولوژی‌هایی باید استفاده شود تا شرکت‌های بیمه ریسک را مدیریت کنند و نقش دیتا و بیگ‌دیتا برای پیش‌بینی ریسک‌ها چیست و چطور می‌تواند به ما کمک کند تا ریسک‌ها را پیش‌بینی، ارزیابی و محافظت کنیم، اهمیت زیادی دارد. نکته مهم دیگر این است که بدانیم این تکنولوژی‌ها و محافظت از ریسک حتما بر کسبوکارهای سنتی اثر می‌گذارد و باید میزان اثر بر این کسبوکارها را ارزیابی کنیم تا متوجه شویم نهایت چطور می‌توانیم تجربه مشتریان را بهبود ببخشیم. به بیان دیگر شرکت‌های بیمه تکنولوژی‌هایی را به کار می‌برند تا از ریسک محافظت و پیشگیری کنند و هرچه پیشگیری مناسب‌تر انجام شود، تجربه مشتری بیشتر بهبود پیدا می‌کند که این موضوع خود باردار چالش‌هایی برای شرکت‌های بیمه است که در پنلی که در دبی داشتم، بررسی شد.» او با تاکید بر اینکه پیش‌بینی در صنعت بیمه یعنی پیشگیری از ریسک می‌گوید:«در بیمه آتش‌سوزی، ما تکنولوژی‌هایی را داریم که به ما کمک می‌کنند تا خسارت را پیش‌بینی کنیم. همچنین در موضوع بیمه‌های درمان، وقتی سطح سلامتی افراد را به صورت مرتب مانیتور و از بیماری پیشگیری میکنیم می‌توانیم پیشاپیش از وقوع برخی بیماری‌ها جلوگیری کنیم. در بیمه اتومبیل هم همینطور است. وقتی ما رفتار راننده را با استفاده از تکنولوژی داشته باشیم و پیش‌بینی کنیم راننده در چه محیطی احتمالا چه رفتاری دارد، دوباره می‌توانیم با پیش‌بینی ریسک از آن پیشگیری کنیم.»
*پیش‌بینی ریسک را به یادگیری ماشین بسپاریم
به گفته آرا، پیش‌بینی ریسک با سیستم‌های یادگیری ماشین یا همان ماشین لرنینگ می‌تواند بهبود قابل توجهی داشته باشد و روش‌های سنتی این کار را که به دست یک شخص براساس تجربیات فردی به شکل دستی انجام می‌شده را، کنار بزند: «این موضوعی است که استفاده از تکنولوژی در این فضا را می‌تواند با مقاومت همراه کند. چراکه که تکنولوژی در این مورد جای افرادی ک به طور دستی این فرایندها را انجام می‌داده‌اند را خواهد گرفت. باید اما به این موضوع توجه کنیم که سیستم یادگیری ماشین می‌تواند تا حد زیادی به پیش‌بینی ریسک و پیشگیری از آن کمک کند.» او در این رابطه از استارت‌آپ‌های روز دنیا که در سمینار دبی هم مورد توجه بوده‌اند، مثال می‌زند: «استارت‌آپ‌هایی هستند که رفتار راننده‌ها و وضعیت سلامتی را بررسی می‌کنند و ریسک را پیش‌بینی می‌کنند و بر بیمه نامه‌های صنعتی تمرکز دارند و برای پیش‌بینی ریسکاز پهپادها استفاده می‌کنند. اینها مواردی هستند که امروز در منطقه منا بسایر مورد توجه است و مرتباً راجع به آن صحبت و با استفاده از آنها تاکید می‌شد. بحث دیگری که در این مراسم پیروی همین موارد مطرح بود میزان قابل اعتماد بودن دیتایی که از این سیستم‌ها گرفته می‌شد بود. اینکه چقدر این داده‌ها دقیق هستند، چقدر زمان نیاز است که دیتا روی مدل‌های ماشین سوار شود و دقتش افزایش پیدا کند و مواردی از این دست.»
او در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا صنعت بیمه در ایران توان اجرای این مدل‌ها را دارد، می‌گوید: «ما دانش لازم برای استفاده از ماشین لرنینگ را داریم اما هنوز در اجرا ضعیف هستیم و احتیاج داریم که این مدل‌ها به طور مداوم توسعه پیدا کنند و مدل‌های جدیدتر بر این اساس ایجاد کنیم. به این ترتیب پیش‌بینی‌ها براساس دیتای جدید به مدل اضافه شود و سپس مدل بیاموز که خودش را توسعه دهد.»
*کاهش هزینه‌های درمانی با استفاده از تکنولوژی در بیمه‌های درمان
آرا با اشاره به پنل دومی که در این سمینار ارائه داده است، می‌گوید:«موضوع این پنل نحوه استفاده از تکنولوژی جدید در بیمه‌های درمان بود. اینکه تکنولوژی چطور می‌تواند به بهبود تجربه مشتری کمک کرده و در واقع کارایی عملیات اجرایی شرکت‌های بیمه را افزایش دهد. مثلاً امروز ارزیابی یک پرونده پزشکی در حوزه بیمه درمان ده روز طول می‌کشد و با استفاده از تکنولوژی در پرونده‌های پزشکی زمان ارزیابی می‌تواند به یک روز کاهش یابد. همچنین با استفاده از تکنولوژی‌های جدید درمان و سیستم درمانی ارتقا پیدا می‌کند. با این وجود چالش‌های رگولاتوری و استفاده از تکنولوژی همچنان پا برجاست. هرچند که تکنولوژی در این زمینه می‌تواند بار مراجعه به مراکز درمانی و تعداد تخلف و تقلب را کاهش دهد. همچنین با ارزیابی برخط، دیتایی ارزیابی شده به بررسی سریع‌تر پرونده‌ها می‌انجامد و در نهایت منجر به اون بهبود تجربه مشتری و کاهش هزینه‌های درمانی می‌شود.»
*بازار ناشناخته ایران قربانی موانع ارتباط بین‌المللی
پوراصغریان درباره چالش‌های ارتباط با کشورهای منطقه و ناشناخته بودن بازار ایران برای خارجی‌ها و حتی همتایان منطقه منا با مثالی توضیح می‌دهد: «در خصوص روابط تجاری و کاری، مثلاً آقای صفری از بیمه مرکزی دعوت بودند و قرار بود سخنرانی داشته باشند اما به دلیل صادر نشدن روادید نتوانستند حضور پیدا کنند. چالش‌هایی از این دست برای بازار نسبتا کوچک ایران، محدودیت قدرت مالی، فاصله افتادن بین صنایع ایران و روند جهانی کسب‌و‌کار و همین نمونه محدودیت‌های صدور روادید، نشانه‌هایی از چالش‌های پیش روی برقراری ارتباطات بین‌المللی است.» با این وجود او معتقد از ارتباط با شرکت های خارجی مزایایی دارد: «مزیت اول، آشنایی با شرکت‌های ارائه‌کننده نرم افزار است که در نمایشگاه با آنها آشنا شدم. این دسته خودشان پیگیر هستند که بتوانند محصولاتشان را به شرکت‌های ایرانی بفروشند. در این زمینه، مسائل مالی و اختلاف قدرت خرید شرکت‌های ایرانی با همتایان منطقه‌ای تعیین‌کننده است. مزیت دوم، آشنایی با اشخاص حرفه‌ای هستند که مثل رگ برای صنعت بیمه هستند و می‌توان از آنها در زمینه‌های مختلف از برگزاری دوره‌های آموزشی تا مشارکت در خلق فرصت‌های کسب‌و‌کار بهره برد.»