دنیای مدرن، دنیای پیشرفت است اما پیشرفت‌ها بدون چالش نیستند. کسب‌وکارها و صنایع مختلف به شکل‌های گوناگونی در دنیای امروزی با چالش مواجه می‌شوند. صنعت بیمه هم با الزامات و چالش‌هایی در این شرایط جدید روبه‌رو شده و به همین خاطر باید با رویکردی نو قدم در مسیر توسعه بگذارد. اما چه چالش‌هایی بر سر راه صنعت بیمه ایران قرار دارند؟
برای آگاهی از چالش‌های صنعت بیمه، بد نیست ابتدا نگاهی به وضعیت آن بیندازیم. براساس گزارش دنیای اقتصاد، رتبه ایران در صنعت بیمه در سطح دنیا در سال ۲۰۱۹ نسبت به سال ۲۰۱۸ از رتبه ۳۷ به رتبه ۳۹ تنزل یافته‌است. این یعنی حال صنعت بیمه چندان هم خوب نیست و با چالش‌هایی دست‌وپنجه نرم می‌کند. رشد این صنعت در مقایسه با جمعیت کشور، متناسب نیست و باید چالش‌ها و موانع را از پیش پای این صنعت برداشت.
یکی از فاکتورهایی که به کمک آن می‌توان وضعیت صنعت بیمه را سنجید، ضریب نفوذ است. گزارش نشان می‌دهد ضریب نفوذ بیمه (حق بیمه تولیدی تقسیم بر تولید ناخالص داخلی) در ایران در سال ۲۰۱۹ برابر با ۲.۶۶ درصد بوده در حالی‌که متوسط جهانی در همان سال، عدد ۷.۲۳ درصد را نشان می‌دهد. به این ترتیب ایران رتبه ۴۹ را در میان کشورهای جهان در زمینه ضریب نفوذ بیمه به خود اختصاص داده که این رقم امیدوارکننده‌ای نیست.
مجید صفدری، تحلیل‌گر و کارشناس بیمه بازرگانی درباره وضعیت ضریب نفوذ بیمه در ایران، به اقتصاد۲۴ گفته‌است: «مجموع اتفاقات رخ داده و شرایط موجود باعث شده‌است که ضریب نفوذ بیمه در ایران نسبت به کشورهایی که در همسایگی‌مان هستند، کمتر باشد. به طور مثال ترکیه ضریب بیمه‌ای در حد ۲.۷ تا ۲.۸ دارد و در امارات متحده عربی هم این نرخ در حد ۲.۹ تا ۳ است. اما در ایران طبق برآوردها ضریب نفوذ بیمه در حد ۲.۲ تا ۲.۳ باقی مانده که به مراتب پایین‌تر از اقتصادهای همسایگان کشور است.»
واضح است که پایین بودن ضریب نفوذ بیمه در ایران از چالش‌هایی متعدد نشات می‌گیرد. اما این چالش‌ها چه هستند که دست‌وپای صنعت بیمه را در اقتصاد ایران بسته‌اند؟ شیوع ویروس کرونا ضربه‌ای مهلک به بدنه اقتصاد کشور و همچنین صنعت بیمه ایران وارد کرده‌است. اما مسئله فقط کرونا نیست.
محسن پورکیانی، یکی از مدیران بیمه‌ای در کشور در گفت‌وگویی با ایسنا در مورد چالش‌های صنعت بیمه گفته‌است: «در سال‌های اخیر، اقتصاد کشور با توجه به شرایط تحریمی، در حوزه اقتصادی با مشکلات زیادی در هر دو زمینه عرضه و تقاضا مواجه بوده‌است که با اثرگذاری نامطلوب بر اشتغال، تولید و فروش کالاها، شرایط رکود تورمی و ریسک‌های جدیدی را برای فعالان اقتصاد ایجاد کرده‌است. این رو، صنعت بیمه به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور در پوشش ریسک‌های سایر صنایع که در خط مقدم مبارزه با این ناملایمات و مشکلات اقتصادی قرار دارد، بیش از سایرین نیاز به هوشیاری و به‌روز رسانی الگوی تجاری خود داشته و دارد.»
یکی از چالش‌های اصلی در صنعت بیمه ایران، مقوله عرضه و تقاضای بیمه در کشور است. براساس گزارش پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی درآمد، میزان تحصیلات و بار تکفل عمده‌ترین عوامل تعیین‌کننده برای تقاضای بیمه‌های زندگی در ایران هستند. به‌علاوه، مقولاتی مانند درآمد، احتمال مرگ سرپرست خانواده و تحصیلات هم از دیگر عواملی هستند که روی تقاضا برای بیمه عمر اثر می‌گذارند. طبق گزارش دنیای اقتصاد، بازار بیمه در ایران به لحاظ عرضه و تقاضا با مشکلات زیادی روبه‌رو است.
مطالعات نشان می‌دهد شرکت‌های جدید بیمه‌ای پرتفوی جدیدی ایجاد نمی‌کنند. این یعنی اگر کل تقاضای بیمه کشور را به صورت یک کیک در نظر بگیریم، شرکت جدید سهم جدیدی به این کیک اضافه نمی‌کند و کیک موجود بین شرکت‌های قدیمی و شرکت‌های جدید تقسیم می‌شود. اما چطور می‌توان چنین بحرانی را حل کرد؟ آموزش و فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها می‌تواند به تحریک تقاضا در بازار بیمه ایران کمک کند. در واقع باید مردم را از ضرورت و اهمیت بیمه آگاه کرد. اما این‌ها تنها بخشی از مشکلات هستند.
دیگر چالش‌ها به مقولات نظارتی مربوط می‌شود. در ایران، بیمه مرکزی روی وضعیت شرکت‌های بیمه‌ای نظارت می‌کند. عباس راد، عضو هیات علمی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی و غدیر مهدوی، عضو هیات علمی دانشکده بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی در یادداشتی مشترک در دنیای اقتصاد نوشته‌اند که نظارت بر عملکرد نمایندگان و کارگزاران بیمه با شیوه مطلوبی صورت نمی‌گیرد. آن‌ها معتقدند استاندارد خاصی برای افزایش مهارت نمایندگان و کارگزاران بیمه‌ای در نظر گرفته نشده و بیمه مرکزی که یکی از اهداف اصلی تاسیس آن تنظیم بازار بیمه کشور است، هیچ‌گونه اشرافی بر فعالیت‌های بیمه‌گران ندارد.
چالش‌هایی که صنعت بیمه ایران را دچار مشکل کرده‌اند، فقط به این موارد محدود نمی‌شوند. به گزارش دنیای اقتصاد، مواردی مانند رقابت‌های ناسالم، عدم ارائه محصولات و خدمات بیمه‌ای جدید، عدم تناسب حق بیمه‌ها با ریسک‌های بیمه‌شده و نبود سیستم اطلاعاتی مناسب و کارآمد از جمله دیگر مواردی هستند که صنعت بیمه را در کشور دچار مشکل کرده‌اند.
صنعت بیمه ایران از سال ۱۳۱۴ تا کنون تحولات زیادی را پشت سر گذاشته و در این مسیر، با چالش‌های بسیاری روبه‌رو شده‌است. بیمه‌گران با همکاری بیمه مرکزی و آگاهی‌رسانی به مردم و همچنین شناخت از چالش‌های موجود این صنعت، می‌توانند صنعت بیمه را به صنعتی پویا تبدیل کنند که به توسعه اقتصاد کشور کمک خواهد کرد.